Kurkuma, zwana również ostryżem długim, wykorzystywana jest przede wszystkim w kuchniach krajów azjatyckich i bardzo tam ceniona. Uważa się ją nie tylko za doskonałą przyprawę, lecz także za produkt leczniczy - głównie o działaniu przeciwzapalnym i przeciwbólowym oraz wspomagającym trawienie.
Wierzenia medycyny ludowej z czasem stały się powodem do rozpoczęcia badań mających na celu ich weryfikację. Wiele z nich potwierdza, że kurkuma, a właściwie zawarta w niej kurkumina, ma silne działanie antyoksydacyjne i może spowalniać rozwój niektórych nowotworów, a także działać przeciwwirusowo i obniżać ciśnienie krwi. Obecnie naukowcy skupiają się również na sprawdzaniu działania kurkuminy jako środka zapobiegającego rozwojowi demencji oraz choroby Alzheimera.
Niektóre badania wskazują jednak, że aby w pełni skorzystać z jej korzystnych dla zdrowia właściwości, najlepiej spożywać ją w pikantnych potrawach - na przykład z dodatkiem pieprzu, imbiru lub ostrej papryki. Zawarte w nich związki, np. piperyna czy kapsaicyna, sprawiają, że nasz organizm lepiej korzysta z kurkuminy. Niektórzy naukowcy donoszą również, że dzięki jej dodatkowi z gotowanych warzyw i owoców 'ucieka' mniej beta-karotenu.
Kurkuminę znajdziecie nie tylko w curry (w skład którego, oprócz kurkumy, wchodzi zwykle wiele innych przypraw, w tym m.in. pieprz). Dzięki swojemu pięknemu intensywnie żółtemu kolorowi stała się barwnikiem spożywczym często wykorzystywanym jako dodatek poprawiający wygląd panierek, musztardy, niektórych serów oraz margaryn. Jej zastosowanie wyszło jednak poza dziedzinę kulinariów. Bywa bowiem stosowana jako dodatek do kosmetyków oraz barwnik w przemyśle tekstylnym.
Piękny kolor i właściwości prozdrowotne to jednak nie wszystko, na co stać kurkumę. To przecież świetna przyprawa, z dodatkiem której można przygotować nie tylko dania słone, lecz także pyszne napoje.
Fot. Shutterstock
W polskiej kuchni wykorzystuje się najczęściej kurkumę w formie sproszkowanej, którą dostaniemy w większości sklepów. Podobnie jak większość produktów spożywczych, najlepiej zużyć ją możliwie jak najszybciej po otwarciu opakowania, ponieważ wystawiona na działanie tlenu szybciej traci swoje właściwości.
Coraz częściej można jednak dostać również świeże kłącza ostryżu (ostatnio świeża kurkuma pojawiła się nawet w ofercie jednego z dyskontów). Jeśli natkniesz się na nie w sklepie i będziesz mieć ochotę je kupić, pamiętaj, by wybierać jędrne, nieprzesuszone sztuki bez plam czy uszkodzeń. Po przyniesieniu do domu najlepiej włożyć je do lodówki, do szuflady przeznaczonej na owoce i warzywa, gdzie nie powinna się nadmiernie przesuszyć.
Uważaj - podobnie jak buraki, marchewka czy czerwone owoce kurkuma łatwo zabarwi nie tylko twoje dłonie, lecz także wszelkie przedmioty z drewna lub jasnego plastiku. By tak się nie stało, warto nosić gumowe rękawiczki, a do jej krojenia czy ścierania używać przedmiotów szklanych lub metalowych.
Kurkuma daje w kuchni wiele możliwości. Już wiemy, że - wzorem mieszkańców Indii - najlepiej dodawać ją do duszonych potrawek czy zup z dodatkiem warzyw (zarówno dyni czy marchewki, jak i strączków). Na tym jednak nie koniec.
Z jej dodatkiem przygotujecie na przykład pełne smaku dania z ryżu w pięknym, złocistym kolorze. Z jej pomocą możecie również nadać wyjątkową barwę pieczonym ziemniaczkom czy pieczonemu kalafiorowi, nadzieniu faszerowanych jajek czy sałatce jajecznej (lub jajeczno-ryżowej z dodatkiem kukurydzy, papryki i szczypiorku). Podobnie jak imbir, doskonale sprawdza się również w napojach - zarówno na ciepło, jak i na zimno - w tym, w modnym złotym mleku.
Nasze przepisy z dodatkiem kurkumy znajdziecie w dalszej części tego materiału.
Modne ostatnimi czasy złote mleko to świetny napój na okres jesienno-zimowy. Nie dość, że jest pyszny - aromatyczny i mocno rozgrzewający, to jeszcze ma piękną słoneczną barwę, która na pewno poprawi wam humor w pochmurne dni.
Składniki:
0,5 litra mleka (krowiego lub roślinnego)
2,5 cm kawałek świeżej kurkumy lub 1-2 łyżeczki kurkumy w proszku
2,5 cm kawałek imbiru lub 1-2 łyżeczki imbiru w proszku
po szczypcie cynamonu i chilli
2 łyżki miodu
Sposób przygotowania:
Imbir i kurkumę umyj, obierz i pokrój w plastry. Przyprawy razem z mlekiem umieść w rondelku i podgrzewaj, aż będzie gorące, ale jeszcze nie zacznie wrzeć. Odstaw do ostudzenia. Kiedy osiągnie temperaturę ok. 40 stopni Celsjusza dodaj miód. Gdy się rozpuści, napój jest gotowy!
Zobaczcie również nasz przepis wideo:
Skoro kurkuma najlepiej sprawdza się w daniach z pomarańczowymi warzywami, oprócz dyni czy marchewki możecie ją dodać na przykład do batatów. Dzięki bogactwu przypraw ten gulasz jest naprawdę rozgrzewający.
Składniki:
łyżeczka czarnego pieprzu
2 łyżeczki ziaren kolendry
łyżeczka owoców fenkułu
łyżeczka kuminu
łyżeczka goździków
2 podłużne szalotki
duży kawałek imbiru
duży pęczek świeżej kolendry
nierafinowany olej kokosowy
4-5 kawałków korzenia kurkumy
pół łyżeczki ostrej mielonej papryki
trochę świeżo startej gałki muszkatołowej
ok. 1 kg batatów
800 ml mleka kokosowego szczypta szafranu
sól
700 g jabłek (szarej renety)
7 daktyli Medjool (bez pestek)
pół granatu
Sposób przygotowania:
Na suchej patelni podprażamy przyprawy: pieprz, kolendrę, owoce fenkułu, kumin i goździki. Ruszamy patelnią, by przyprawy się nie przypaliły. Przekładamy je do moździerza i rozcieramy. Siekamy szalotki, obrany imbir oraz łodygi kolendry (liście odkładamy). W dużym rondlu rozgrzewamy trochę oleju kokosowego i wrzucamy szalotki, imbir i łodygi kolendry. Mieszamy i smażymy pod przykryciem, co jakiś czas mieszając, aż szalotka zmięknie (około 10 minut). Pod koniec smażenia dodajemy startą na tarce świeżą kurkumę, przyprawy z moździerza, paprykę i gałkę muszkatołową. W tym czasie obrane bataty kroimy na spore kawałki. Wlewamy do rondla mleko kokosowe i zwiększamy ogień. Gdy zacznie się gotować, dodajemy bataty i wlewamy trochę wrzątku (płyn powinien sięgać powierzchni warzyw). Dodajemy szafran, szczyptę soli i mieszamy. Przykrywamy rondel i gotujemy, aż bataty zmiękną (około 20 minut lub nieco dłużej, zależnie od wielkości kawałków batatów). 10 minut przed końcem gotowania dorzucamy do rondla obrane i pokrojone na kawałki jabłka oraz pokrojone (lub podzielone w palcach) na duże kawałki daktyle. Zdejmujemy rondel z ognia, próbujemy curry i w razie potrzeby doprawiamy. Porcje curry podajemy z listkami kolendry i pestkami granatu.
Autor: Szymon Kubicki
Wystarczy niecała godzina, żeby powstał sycący, pełen aromatu gulasz pełen warzyw i mięsa. Choć z kuskusem smakuje dobrze, będzie do niego pasowała również kasza gryczana czy pęczak.
Składniki:
3 łyżki oliwy
2 ząbki czosnku
1 cebula
4 podudzia z kością kurczaka
1 łyżka kurkumy
1 łyżka kminu rzymskiego
2 marchewki
1 cukinia
1 puszka (400 g) krojonych pomidorów
1 puszka (400 g) ciecierzycy
garść suszonych moreli
sól
pieprz
1 pęczek ziół (np. oregano lub kolendry)
2 szklanki kuskusu
Sposób przygotowania:
W dużym rondlu rozgrzewamy oliwę, wrzucamy czosnek pokrojony w plasterki i posiekaną cebulę, smażymy, aż się zeszklą. Wkładamy kurczaka skórą do dołu i podsmażamy, aż skóra stanie się złocista i chrupiąca. Wrzucamy przyprawy i zioła, marchewki i cukinię pokrojone w plasterki. Smażymy 5-6 minut na średnim ogniu, od czasu do czasu mieszając, aby przyprawy uwolniły swój aromat, a warzywa zmiękły. Dodajemy pomidory z puszki, cieciorkę, posiekane morele, wlewamy 1 szklankę wody i dusimy na wolnym ogniu przez pół godziny. Doprawiamy solą i pieprzem. Kuskus zalewamy wrzątkiem tak, aby był ledwie zakryty, przykrywamy i odstawiamy na 5 minut. Gdy napęcznieje, lekko mieszamy widelcem, na wierzchu układamy gulasz i posypujemy wszystko posiekanymi ziołami.
Autor: Tomek Woźniak
Dodając korzenne przyprawy do zwykłych klopsików, stworzycie z nich świetne orientalne danie. Najlepiej smakują z ryżem basmati i kwaśną surówką.
Składniki:
200 g ryżu basmati
200 g mielonej jagnięciny lub wieprzowiny
100 g wołowiny
1 łyżeczka przyprawy garam masala
2 łyżeczki kurkumy
1 łyżeczka kuminu
sól i pieprz do smaku
2 cebule
2 ząbki czosnku
3 łyżki oliwy
150 ml mleka kokosowego
2 łyżeczki cukru
50 g orzeszków ziemnych
duża garść świeżego szpinaku
ewentualnie do dekoracji kilka listków mięty
Sposób przygotowania:
Ryż basmati dokładnie płuczemy pod bieżącą wodą i gotujemy zgodnie z instrukcją na opakowaniu. Jagnięcinę mieszamy z wołowiną oraz wszystkimi przyprawami. Zwilżonymi dłońmi formujemy kuleczki. Posiekane cebulę i czosnek szklimy na oliwie na małym ogniu. Dodajemy klopsiki i smażymy, obracając. Wlewamy mleko kokosowe, wsypujemy cukier i dusimy 10 minut, aż sos zgęstnieje. W tym czasie drobno mielemy orzeszki ziemne (w blenderze). Do sosu z klopsikami dodajemy posiekany szpinak i zmielone orzeszki, mieszamy i dusimy 5 minut. Do miseczek nakładamy po porcji ryżu, na ryż kładziemy klopsiki, polewając je obficie sosem. Danie możemy udekorować listkami mięty.
Autor: Tomek Woźniak
Domowa musztarda jest bardzo prosta do zrobienia i wymaga w zasadzie jedynie nieco cierpliwości (trzeba poczekać, aż ziarna gorczycy zmiękną na tyle, że będzie je można zmiksować na gładką pastę).
Składniki:
60 g mieszanki nasion czarnej i białej gorczycy
80 ml białego octu winnego
80 ml wytrawnego białego wina
1 łyżka syropu klonowego
1 łyżeczka mielonej kurkumy
1/2 łyżeczki soli
szczypta chilli do smaku
Sposób przygotowania:
Wszystkie składniki mieszamy, przykrywamy przezroczystą folią, wstawiamy na parę dni do lodówki - od czasu do czasu mieszamy. Następnie miksujemy na gładką masę, regulując konsystencję gorącą wodą (1-3 łyżki). Przekładamy do słoiczka i wstawiamy do lodówki, aby smaki się przegryzły - po kilku dniach musztarda będzie gotowa (można ją doprawić do smaku).
Autor: Anna Wrońska
W podobny sposób możecie przygotować zarówno ryż, jak i różne rodzaje kasz - także na słono. Oprócz rodzynek i migdałów do takiego kuskusu pasują także inne bakalie, na przykład suszone morele czy żurawina.
Składniki:
1/2 łyżeczki kurkumy
200 g kuskusu
garść rodzynek
szczypta cynamonu
sól
masło
50 g orzeszków piniowych lub migdałów bez skórki
Sposób przygotowania:
Kurkumę wsypujemy do kubka. Wlewamy wrzątek do pełna. Mieszamy. Zalewamy gorącym płynem kuskus, rodzynki i przyprawy. Odstawiamy na 5 minut. Na patelni rozgrzewamy masło, Wrzucamy kuskus z rodzynkami. Ziarna kaszki rozdrabniamy widelcem. Dodajemy orzeszki lub migdały. Podajemy na ciepło.
Ciasto z rabarbarem z tego przepisu to mistrzostwo. Musisz spróbować
Gdy ją robię, teściowa się nią zachwyca. Jest miękka i soczysta
Najlepszy przepis na kapuśniak. Inne schowaj na dnie szuflady
Kotlety po czesku Kuronia to objawienie. Nie zgadniesz, z czego jest panierka
Zrób je, bo nie zrobisz lepszych flaków. Nie ma w nich ani grama mięsa
