Tak, w odróżnieniu bowiem od wielu innych europejskich języków, w których nazwa oliwy brzmi dość podobnie (ang. - oil , fr. - l'huile , niem. - Öl , wł. - olio ) w Portugalii chcąc zakupić w sklepie butelkę oliwy, musimy pytać się o azeite . Gwoli ścisłości trzeba dodać, iż podobnie ma się to w Hiszpanii, kraju okupowanym w swoim czasie również przez Arabów, potocznie zwanych wtedy Maurami - tutaj prosimy o aceite de oliva .
Już w pierwszych latach państwa portugalskiego, oliwa z oliwek stała się ważną gałęzią gospodarki, jeśli nie całego kraju, to z pewnością ówczesnych "rolnych zakładów produkcyjnych", jakimi były niewątpliwie zakony. Produkowano go więc i sprzedawano, w dobrach klasztoru w Alcobaça, Coimbry czy chociażby Zakonu Templariuszy w Tomar.
Bogactwo współcześnie wytwarzanych w Portugalii oliw jest ogromne. Niestety większości europejskich konsumentów (wśród których Polacy bynajmniej nie są wyjątkiem), fakt iż Portugalia jest producentem jednych z najlepszych oliw na świecie, jest w zasadzie całkowicie nieznany. Fakt ten potwierdzają nagrody, jakie portugalskie oliwy zdobywają na światowych konkursach. Oliwa virgem extra Risca Grande w roku 2009 pokonała 70 konkurentów z całego świata i na odbywających się w Niemczech konkursie Bio Fach uznana została za najlepszą na świecie oliwę w hodowli bio . Sukces ten powtórzyła także w roku 2010, okupując cztery miejsca w TOP 10 Najlepszych Oliw na Świecie. Na 90 ha jakie zajmuje gospodarstwo Herdade Risca Grande, rosną drzewka liczące sobie od 2 do ... 500 lat! Należą one bowiem do wyjątkowo długowiecznych (są egzemplarze liczące sobie nawet i 2000 lat!) i późno owocujących. Od posadzenia oliwnego drzewka do pierwszych zbiorów upływa do 10 lat.
Dobra oliwa nie należy niestety do produktów tanich. Oliwki zbierane są ręcznie- poprzez otrząsanie drzew. Ważne jest również i to, aby jak najszybciej trafiły do przeróbki, gdyż bardzo szybko się psują.
Najbardziej ceniony rodzaj oliwy, extra vergine (ekstra z pierwszego tłoczenia) to wynik żmudnej pracy nie tylko plantatorów, ale również pracowników laboratorium, którzy skrupulatnie badają kwasowość dostarczonej im oliwy. Jedynie ta, której kwasowość nie przekracza 0,8 % zasługuje na to miano. Najlepsze, najdelikatniejsze oliwy na świecie mają kwasowość w granicach 0,2 %. Jedna z najlepszych portugalskich oliw, Oliveira da Serra Vintage extra virgin może się pochwalić zbliżoną kwasowością - 0,3% . Regularnie zgarnia złote medale na brukselskich wystawach Monde Selection.
Oliwne ciekawostki:
- wszystkie oliwki, jeśli pozwolimy im dojrzeć, są czarne
- dla uzyskania 1 l oliwy, należy przetworzyć 5-6 kg oliwek
- kolor oliwy zależy od stopnia dojrzałości oliwek
- bardziej zielony powstaje z nie do końca dojrzałych owoców, zaś te o złotym kolorze z owoców w pełni dojrzałych. Trzeba jednak pamiętać, iż podobnie, jak i niektóre wina, oliwa w butelce to kilka różnych jej rodzajów, umiejętnie zmieszanych ze sobą
- w przeciwieństwie do wina jednak z wiekiem jego jakość się pogarsza, a nie polepsza... najlepiej jest zużyć oliwę w ciągu 18 miesięcy od daty jej wytworzenia
- gałązka oliwna, jako znak pokoju, została zabrana na księżyc przez astronautę Niela Amstronga
*Autor tekstu spędził kilka ostatnich lat w Portugalii. Rok temu wydał przewodnik "Lizbona i Środkowa Portugalia" (wydawnictwo Expressmap). Swoje teksty publikował również w "Podróżach", serwisie "L'eclat" czy w internetowym wydaniu "Malemena". Prowadzi blog Luzomania poświęcony Portugalii.
